ANH BẦN GHẸO GÁI ~ Hạt VỪNG LÉP

Thành phố Vinh

Giang hồ đồn rằng hôm nay là ngày Di Sản Văn Hóa Việt Nam 23/11. Từ hôm nay, thi thoảng, Tây sẽ giới thiệu tất cả những bài dân ca ba miền mà Tây thích và có tích hợp hình ảnh của miền quê ấy cho các bạn nghe và xem. He he, chữ của Tây còn ảnh đương nhiên Tây thó của bạn bè Facbeook trên cả nước. Dù sinh ra ở Tây Nguyên nhưng xứ Nghệ là quê cha đất mẹ nên Tây ưu tiên giới thiệu dân ca Ví Giặm trước nhé. Xứ Nghệ (bao gồm cả Nghệ An và Hà Tĩnh) nhà Tây có một anh chàng tên Bần. Anh chàng được cô gái nọ bật đèn xanh cho phép hẹn hò nhờ trả lời được các câu đố. Nàng bảo cho chàng một nắm ngô rang, nếu chàng gieo nơi nào mà nó nảy mầm thì nàng theo về làm dâu. Ối trời ơi, không ưng thì nàng nói toẹt ra, Đố thế thì hỏng não con người ta mất. Ấy vậy mà anh Bần trả lời cực kỳ khéo, rằng gieo hạt ngô đã rang chín ấy vào cái nơi quanh năm nắng không khô, mưa không ướt được thì đưa Bần đúc mọc liền. Hã hã. Quả này nàng mà cho anh ấy gieo trong đêm gió mát trăng thanh ấy nhỉ?

Cô gái này thực ra cũng thích có bạn tình lắm. Chẳng qua cô phải chảnh để tự nâng cao phẩm giá lên thôi. Bằng chứng là lúc ngồi một mình, nàng hát như đánh tiếng thế này: “Đến đây đàn hát vui chơi. Ánh trăng tỏa xuống như chờ đợi ai. Sông kia bên lở bên bồi. Mong con đò cập bến để tìm người trao duyên.”. Chàng nghe được tín hiệu tốt lành nên mới mạnh bạo, giả vờ nói to rằng nghe đồn ở đây có chim Quy đêm thường hay hót, bay đi đâu khó tìm. Vừa thấy nàng đứng ở đằng xa, chàng than mình “Vội vàng ăn nửa trái sim. Uống lưng bát nước đi tìm người hát hay. Bần đây đang trống trải mong gặp gái thuyền quyên. Muốn chung hội chung thuyền, chung lò gang bếp lửa để thân Bần bớt khổ.”

Nàng bị chàng chào bằng chị. Nàng hờn, Chàng đổi thành chào o. Nàng xị mặt tiếp, Chàng gọi em thì nàng mới chịu mỉm cười nguýt yêu cho một nhát. Nàng gọi đểu cái tên Bần (nghèo) của chàng thành Đần (ngốc). Phải chăng nàng ngấm ngầm trách chàng ngốc quá nên mãi giờ mới tìm gặp nàng? Nghi lắm! Các bạn phải nghe kết hợp với giai điệu mới thấy được cái hay của hạt ghẹo trong dân ca Ví Giặm.

Núi Hồng sông Lam

Dù có nhiều nét riêng nhưng dân ca xứ Nghệ vẫn có cùng nền tảng tư duy của người Việt nói chung. Trong bài hát Bần Hát Ghẹo này chẳng hạn. Người ta lấy những câu đố về “bạc tình, lắp bắp, than phận” để nhắc nhở ai phải tránh xa. Các câu đố tương tự như thế, các bạn có thể nghe thấy trong rất nhiều làn diệu dân ca khác. Một vài lời giới thiệu của Tây không thể diễn tả hết cái hay của bài hát được. Các bạn bấm vào link này để nghe nhé.

Bản hát nghiêm chỉnh đây:

https://www.youtube.com/watch?time_continue=38&v=c0vDsRVlUOY

Còn hát trên bàn rượu đây, cười vỡ bụng luôn:

https://www.youtube.com/watch?v=oMFr8od44M8