VĂN BỰA TRONG LÒNG DÂN TỘC

Tác giả ảnh: Hoàng Hà

Sáng nay mở máy lên, tự dưng Facebook hiện lên lời chúc mừng ngày tình bạn và họ bảo họ tôn vinh tình bạn nhân ngày sinh nhật thứ 12 của mạng xã hội này. Ô, thế là mình cũng chơi Facebook tròn 4 năm rồi đấy. Bốn năm được sống với danh xưng “Tây” (Tây Nguyên Xanh), bốn năm chứng kiến làng văn Việt biến thiên, bốn năm thâm nhập đời sống thông qua nghệ thuật nhiếp ảnh và bốn năm yêu… những loài Voọc đặc hữu của Việt Nam. Về mặt ngôn ngữ học, Facebook góp phần đẩy nhanh tốc độ phát triển của văn Bựa. Thứ văn ấy lưu giữ hồn cốt của dân tộc đấy nhé. Ngọc trong đá đấy, đừng đùa!

Tác giả ảnh: Thái Hồng Kỳ

Có bạn định nghĩa Bựa là chất bẩn trong kẽ răng. Mình tra từ điển cũng nhận được nghĩa tương đương như thế. Mình nghĩ bác sĩ nha khoa gọi nó là cao răng thì phải. He he. Văn Bựa là thứ văn thô thiển mà đọc lên lại duyên và người đọc nũng nịu theo từng con chữ. Nó dùng những từ đệm không có trong từ điển để làm trợ từ ngữ khí cho câu nói. Chưa bao giờ phong trào viết văn Bựa thịnh hành như những năm gần đây trên mạng xã hội. Nhưng văn Bựa đã tồn tại cùng tinh thần Việt từ lâu lắm rồi. Thật đau khổ cho dân tộc Việt Nam, chúng ta phải gói ghém tinh hoa của văn hóa xứ mình vào một cái vỏ bọc xù xì. Để tránh bị đồng hóa về mặt ngôn ngữ, các cụ ngày xưa đã sáng tạo ra lối văn Bựa. Nó tồn tại như lẽ đương nhiên trong đời sống người lao động. Riêng âm “đéo” từ lâu đã trở thành tiếng báo động cho mọi người biết mình đang ở trong môi trường giao tiếp nào. Sau này người ta thèm đem từ “đéo” vào văn chương nhưng sợ bị cho là dung tục nên phải viết chệch âm thành “đếch”.

Tác giả ảnh: Vũ Hoàng

Đặc trưng của chơi Facebook là câu chữ càng ngắn càng rõ nghĩa càng hóm càng tốt. Vì vậy văn Bựa được tiếp nhận rất dễ dàng trên trang mạng này. Người sử dụng văn Bựa trên Facebook đã và đang góp phần cực kỳ to lớn vào công cuộc đưa từ ngữ riêng của các địa phương đến với cộng đồng. Lâu dần, văn Bựa có thêm vốn từ và nó có đẹp theo ngày tháng. Nó có vai trò hòa giải dân tộc. Văn Bựa ngày nay đã đạt ngưỡng có giọng riêng. Đó là thứ giọng phát chệch âm được hình thành từ cách biến âm của tất cả các giọng thuộc các cùng văn hóa khác. Thế nên muốn vẽ biểu đồ thanh âm của người Việt, chúng ta phải đi từ giọng Bựa mà ra để rút ngắn thời gian nghiên cứu. Các bạn đừng nói với Tây rằng giọng các miền khác nhau do nguồn nước nhé, Tây đéo tin đâu, he he.

Tác giả ảnh: Thái Hồng Kỳ

Câu các bạn mới đọc ở trên là một dạng lai tạp văn Bựa của người thích sử dụng văn Bựa nhưng vì thiếu vốn từ Bựa nên chỉ có thể viết thế. Đa số người ta chọn cách  phơn phớt Bựa ấy để thể hiện chính kiến của mình trên mạng xã hội. Văn Bựa đang làm có vai trò điều tiết dư luận. Vì vậy, dù muốn dù không, chúng ta phải nhìn nhận ở khía cạnh tích cực để nó phát triển theo hướng có lợi. Thực ra, văn Bựa cũng chẳng cần ai công nhận tác dụng. Tự nó đã có lối đi riêng rồi. Cái đích sau cùng của nó là thứ văn sang trọng nhưng hóm hỉnh, gần gũi.

Tác giả ảnh: Thái Hồng Kỳ

Năm 2015, làng Bựa bị khựng lại vì nhiều nick chuyên viết văn Bựa bị hệ thống Facebook ép sử dụng tên thật. Sự việc này làm ảnh hưởng khá nhiều đến đời sống riêng của họ. Vì vậy rất mong mọi người vị tha với văn Bựa để nó cứu rỗi nhiều vấn đề trong xã hội. 

Buôn Ama Thuột, 4/2/2016

Tây Nguyên Xanh