Nếu không ở Tây
Nguyên thì chắc ít bạn biết về hình ảnh nhà dân lọt thỏm trong rẫy nhỉ? Dưới
đây là nhà được chụp từ cổng và sân nhìn từ cửa chính của một gia đình canh tác
cà phê đang sinh sống ở tỉnh Dak Lak. Ngôi nhà trong ảnh là mẫu kiến trúc cực kỳ
phổ biến ở Tây Nguyên. Có lợi thế về diện tích và đa số dân đi kinh tế mới nên
số lượng thành viên trong gia đình ít, nhu cầu phòng ốc không nhiều,vì vậy nhà ở Tây Nguyên chủ yếu là nhà cấp bốn như
trong ảnh. Đây là mẫu nhà được xây sau năm 2000. Những năm 1996 đến 1999, người
ta chuộng nhà đổ mái bằng hoặc đổ mê lợp tôn và tường được ốp gạch men trắng, lan
can trên nóc được ốp gạch men đỏ nâu hoặc xanh nước biển. Khi nào có ảnh thì
Tây sẽ đăng cho các bạn xem mẫu nhà ấy. Từ sau năm 2000, người ta chuộng nhà
mái Thái và thay vì dùng gạch men ốp tường như thời kỳ trước đó thì người ta
tít xi măng cho mịn. Nhà có mái nhọn và đỏ tươi như ở Thái Lan. Về cửa thì ban
đầu là gỗ nhưng sau này là sơn màu giả gỗ. Trong nhà luôn luôn có một phòng để
chứa nông sản khô nên phía hông thường dôi ra một phòng nhỏ nối với gian bếp hoặc
với không gian chuyên dùng đun nấu bằng củi.
Tây Nguyên là nơi tứ
phương hội tụ nên văn hóa tín ngưỡng được pha trộn rõ rệt. Cái có lý của miền
này được người kia áp dụng rất tự nhiên. Nó thể hiện ngay trong căn nhà. Ngày
nay, hầu như ai cũng chọn “phòng lồi” (sát bên hông phòng khách và có cửa bên
tường phòng khách) để làm nơi thời cúng tổ tiên. Trước đây, khi mới đến, người
xứ Quảng thờ cúng trên gác lửng (gác xép), người từ Huế trở ra lập bàn thờ ngay
phòng khách. Nay người Quảng thấy rằng Tây Nguyên không có bão lũ như ở quê nhà
nên không cần xây gác tránh lụt nữa. Người từ Huế trở ra vùng Bắc Bộ cũng thấy
nên dành riêng một nơi thờ cúng cho trang nghiêm như người Quảng chứ trong
phòng khách nhiều khi va phải các tướng ngồi khiếm nhã cũng kỳ kỳ làm sao á. Tất
cả những ý niệm đó đã hình thành kiến trúc hạ tầng mới trong cộng đồng người di
cư.
 |
| Cà phê quả tươi vừa mới hái về |
Nhà ở Tây Nguyên chủ yếu là hai mặt
tiền hoặc một mặt thì phải là mái Thái. Nhà dạng ống chỉ gặp ở vùng đất mới được
quy hoạch lại trên quốc lộ thôi. Có một thời, trao lưu xây tầng theo kiểu biệt
thự thịnh hành lắm nhưng rồi tự thân nó lụi tàn vì thời gian đã chứng minh sự
lãng phí khi con cái đi làm ăn xa, bố mẹ nhà ở trong căn nhà thênh thang quá.
Riêng cái khoản lau nhà đã đủ rút kinh nghiệm cho người xây sau rồi.
 |
| Cà phê nhân thô sau khi xát vỏ |
Ở nông thôn, nhà thường có vườn
hoặc cái vườn chính là nguồn thu nhập chính thì gọi đó là rẫy. Nhìn từ hiên nhà
ra sân, thường thấy cây ăn trái và cây công nghiệp (chủ yếu là cà phê và hồ
tiêu). Không ai trồng cây cao su trong vườn cả. Có cây thì ắt có chim về làm tổ.
Sáng sớm chim hót quanh vườn các bạn ạ. Chủ yếu là chim sẻ (có nơi gọi là chim
rặt rặt). Tây Nguyên trong văn của Tây là thế đấy!
Tây Ninh, 1/1/2016
Lời: Tây Nguyên Xanh
Tác giả ảnh (chủ nhân của căn nhà): Sấm Đêm
0 comments:
Post a Comment