MẤY DÒNG ĐẦU NĂM

Tác giả ảnh: Vũ Duy Bội

    Bữa giờ mình bận vui tết đón xuân, với lại thằng em đi học về, nó mượn cái Dcom 3G nên gần như chẳng có thời gian biên một bài viết cho đủ câu đủ ý. Lâu lâu có tạt qua mạng xã hội Facebook, quăng mấy câu ngắn ngắn cho đỡ trống hoác thôi chứ chẳng có thời gian thiệt. Hôm nay cu em đi chơi tết nên mình mới có máy gõ đôi dòng đây. Ờ thì kể vài chuyện loamh quanh tết ở nhà mình nhỉ?

Tình hình là đầu năm, mình lăm đùng ra ốm từ lúc giao thừa. Mũi sụt sịt, cổ rát, thân nhiệt cao, có dấu hiệu ho hen. Chẳng dám uống thuốc vì sợ ruông cả năm ốm yếu. Cơ mà mệt lắm. Mình gõ những dòng này khi da trán khô rang, căng đét. Đầu đau như búa bổ, mắt cứ húp xuống nhưng ngủ thì không được. Thú thật là mình cầm tinh con ngựa. Năm Giáp Ngọ này là năm tuổi của mình. Mê tín một tí thì mình hơi lo cho sức khỏe và tiền tài. Ông nội mới mất hơn một trăm ngày nên đầu xuân chẳng muốn đi đâu cả. Thích ở nhà, thả hồn vô tự lự trong nhang khói, miên man nghĩ về những điều hư thực thôi.

    Xem lịch, thấy tuổi mình ra quân ngày mồng một thì hợp nên giao thừa mình đã viết bốn chữ Mã Đáo Thành Công bằng Hán ngữ và âm Hán Việt, ký tên lưu niệm. Mong rằng năm mới hiểu sâu hơn về Hán học, trải được lòng mình vào con chữ nhưng vẫn có...tiền, he he.

   Thấy mẹ lẩm bẩm cầu khấn năm mới xin trời phù hộ cho con bé nhà con xin được việc làm, thằng con trai công thành danh toại mà thương quá. Mẹ chỉ ao ước hai chị em mình học ra trường, xin được việc làm, tết về mừng tuổi mẹ dăm đồng thể hiện con cái ăn nên làm ra. Thấy người ta mừng tuổi mẹ mà mình tủi thân quá, thương mẹ quá. Lắm khi thấy mình bất hiếu thật.

   Mồng mười, công ty mới xả nước tưới cà phê nên bà con ăn tết dài dài. Nếu mà trời cho cơn mưa đủ nước khỏi tưới lần một thì dân tình con ăn tết to nữa. Mong mưa lắm nhưng e là khó có. Niên mụ cà phê năm Quý Tỵ vừa rồi, sản lượng hầu hết là tăng hơn năm trước nên mọi người phấn khởi lắm. Chi tiêu tết không tiếc tiền. Là mình nói đại đa số thôi nhé. Vẫn có những người ăn tết không vui lắm vì họ nợ nần nhiều mà rẫy cà phê không cho sản phẩm đủ để trang trải cho cuộc sống. Ở đây mọi thứ đều phụ thuộc vào cà phê mà. No cũng đó mà đói cũng đó. Chi phí đầu tư cho cây cà phê là lớn lắm chứ không hề nhỏ. Có tết hay không có tết thì nhìn là biết à.

   Mấy ngày trước tết, người trồng cà phê còn phải ra rẫy tạo hình cho vườn cây để kịp đợt tưới đầu tiên của mùa khô này. Sỡ dĩ phải làm như thế vì nếu không tao hình, nhổ những cây sức sản xuất kém thì dù có bón phân tưới nước đầy đủ thì năng suất vẫn không cao như mong đợi, dẫn đến mất mùa. Sau tết sẽ là mùa tưới cà phê đấy. Hoa cà phê sẽ nở trắng như tuyết khắp rẫy. Đẹp lắm. Những ai yêu nhiếp ảnh thì tha hồ chụp choẹt nhá.
   Mình lại thêm một lần xóa tài khoản Facebook. Dự kiến là rằm tháng giêng thì trang Em Gái Tây Nguyên Facebook sẽ bị hủy trên hệ thống. Không biết lần này cai nghiện có thành công không nữa. Nhưng sẽ cố, có điều tiếc mấy tác giả ảnh quá. Họ chụp đẹp, mình thích ảnh của họ. Hu hu. Phải làm sao đây khi mình quá chán và ghét Facebook. Thôi xóa tiệt cho xong. Lâu lâu ló mặt trên blog cho vui thôi nhỉ?!

   Năm mới, mình không chúc tất cả các ban đọc của trang Hạt Vừng Lép có nhiều thành công mới, sức khỏe dồi dào và tài năng tỏa sáng nhé. Mình gõ trong khi đầu óc không tỉnh táo lắm Nghĩ gì ghi nấy nên có lẽ rất lửng củng, không đâu vào đâu cả. Lỗi chính tả cũng chưa kiểm duyệt. Cứ đăng đã, các bạn thấy sai chỗ nào thì tự dịch nhé. He he.

Buôn Ma Thuột, mồng một tết năm Giáp Ngọ, 31/1/2014

Tây Nguyên Xanh

Read More

7 comments

TỤC CƯỚP HÔN

Nguồn bài: Website của Thầy Huỳnh Chương Hưng 

Tác giả ảnh: Kenwin

   Cướp hôn là một hình thức hôn nhân cổ xưa, là mô thức hôn nhân quá độ từ xã hội mẫu hệ hướng đến xã hội phụ hệ.

   Theo sự phát triển của sức sản xuất và sự xuất hiện chế độ tư hữu, người nam không cam chịu một cuộc sống “tối đi sáng về”, mà muốn đưa người nữ về nhà mình, trở thành một bộ phận “tài sản”, hoàn thành sự chuyển biến quan hệ cư xử hôn nhân và chế độ kế thừa tài sản. Còn người nữ đối mặt với sự thất lạc địa vị chủ đạo cũng không chịu cúi đầu vâng lời, vẫn hi vọng gia đình mẫu hệ tiếp tục phát triển. Vì thế đã xuất hiện nam giới dùng hành vi cướp mang tính cưỡng chế làm vật sở hữu của mình đối với nữ giới, đây chính là tục cướp hôn. Thành viên thị tộc nguyên thuỷ từ chỗ nam theo ở bên nữ chuyển biến thành nữ theo ở bên nam, là “một trong những cuộc cách mạng cấp tiến nhất mà lịch sử nhân loại từng trải qua”. Cướp hôn chính là một hình thức biểu hiện hoàn thành sự chuyển biến này. Từ đó, “nam thú nữ giá” 男娶女嫁 trở thành một tập tục hôn nhân cố định.
    Về tục cướp hôn cổ đại Trung Quốc, trong Dịch kinh 易经 có lưu lại một số tư liệu:
Truân như, chiên như, thừa mã ban như, phỉ khấu hôn cấu
屯如, 邅如, 乘马班如, 匪寇婚媾
(Khó khăn chồng chất, xe một nơi người cưỡi ngựa một nẻo, anh ta không phải phường thảo khấu, thực ra chỉ muốn thành hôn sự)

(Quẻ Truân 屯, hào Lục nhị 六二)

Thừa mã ban như, cầu hôn cấu. Vãng cát, vô bất lợi
    乘马班如, 求婚媾. 往吉, 无不利
(Xe ngựa rời rạc, cố gắng làm sao để kết hợp, nếu tiếp tục đi sẽ gặp may mắn, mọi sự đều thuận lợi)

(Quẻ Truân 屯, hào Lục tứ 六四)

Bí như, ba như, bạch mã hàn như, phỉ khấu hôn cấu
贲如, 皤如, 白马翰如, 匪寇婚媾
(Nên trang điểm thật lộng lẫy như vậy, hay trang phục thật đơn giản toàn màu trắng, kìa xem ngựa trắng hùng dũng cất cao đầu rong ruổi trên đường, không phải là quân thảo khấu đang đến, mà chính là người muốn đến cầu hôn).

(Quẻ Bí 贲, hào Lục tứ 六四)

(Lời dịch ở 3 đoạn trên theo KINH DỊCH cấu hình tư tưởng Trung Quốc của Dương Ngọc Dũng và Lê Anh Minh. Nxb Khoa học xã hội, 2006)
   Những ghi chép ở các quẻ này đã miêu tả sinh động cảnh cướp hôn của một chàng trai cổ đại đeo cung tên, cưỡi ngựa tiến về phía trước.
   Tục cướp hôn thời nguyên thuỷ là người nam cầm vũ khí, cưỡi ngựa đi cướp cô gái. Đến thời sau, cướp chỉ là một hình thức hôn nhân, nhìn chung là bắt chước cướp, nhưng “cướp giả hôn nhân thật”. Thời Nguỵ Tấn, phương thức “cướp giả hôn nhân thật” trở thành phong khí. Lúc bấy giờ trước khi gã con gái, trước cửa nhà gái phải cất rạp, cô gái sẽ ngồi trong đó, bà con thân tộc cầm vũ khí bảo vệ. Ngày cướp cô dâu, bà con bên nhà trai cưỡi ngựa cầm vũ khí đến, “giao đấu” cùng bên nhà nữ. Chàng rể cưỡi ngựa xông thẳng vào rạp, cướp cô dâu lên ngựa chạy. Lúc này, cha mẹ bên nhà gái hô hoán mọi người đuổi theo, nhưng trước sau vẫn luôn giữ một khoảng cách nhất định. Trên đường cô dâu cố ý ngã ngựa mấy lần, chàng rể cũng mấy lần đỡ lên lại. Cứ như vậy đến nhà trai và thành thân (1).
    Trong lịch sử, tục cướp hôn của tộc Mông Cổ 蒙古 có nét đặc sắc. Ngày cưới, chàng rể người đeo vũ khí, dẫn một nhóm bạn đến nhà gái. Anh em cô dâu đứng chặn trước cửa hỏi lí do, tục gọi là “lan môn” 拦门 (chặn ngõ). Tiếp đó, hai bên bắt đầu lôi kéo, ẩu đả, trải qua một trận đấu trong khoảng thời gian ngắn, bên nhà gái sẽ mời nhà trai vào nhà để dẫn cô dâu đi.
    Đến nửa đầu thế kỉ 20, các dân tộc ở Trung Quốc như Di 彝, Lật Túc傈僳, Cảnh Pha 景颇, Dao 瑶, Thái 傣 … vẫn còn bảo lưu tục cướp hôn. Đương nhiên, cướp hôn tuy là di tồn của tập tục cướp hôn thời nguyên thuỷ, nhưng thực chất hai bên đã bằng lòng, nhiều tình tiết được sắp đặt, hoàn toàn không “đại động can qua”. Trước khi cướp hôn, hai bên nam nữ phải ấn định thời gian, địa điểm để tiện bề chuẩn bị. Đợi đến lúc cướp, cô dâu giả vờ tư thái kêu cứu, bà con bên nhà gái sẽ đổ ra cứu. Trải qua “trận đấu”, cô dâu bị cướp đi.
    Đến giữa thế kỉ 20, tộc người Dao vẫn còn tục cướp hôn. Nam nữ yêu nhau, sau khi trải qua một thời gian qua lại bí mật, đã nghĩ cách lấy lòng cha mẹ. Khi cử hành hôn lễ, chàng rể ăn mặc thật đẹp, hông đeo kiếm, mời mấy người bạn cùng đi đến nhà gái đón dâu. Cô dâu nhìn thấy chàng rể trong bụng vui mừng nhưng lại làm ra vẻ không bằng lòng. Đương lúc chàng rể ra bộ “hoang mang”, cô dâu bỏ chạy ra ngoài, chàng rể cố ý lộ vẻ kinh ngạc, nhanh chóng đuổi theo. Cô dâu chạy lúc nhanh lúc chậm, chạy đến bên rừng không có ai trông thấy liền dừng lại để chàng rể chạy đến. Sau đó chàng rể “bắt được” cô dâu đưa về lại nhà gái. Sau đó không lâu, cô dâu lại thừa cơ hội “bỏ chạy”, chàng rể lại đuổi theo. Cứ như vậy 3 lần, trải qua “đuổi bắt”, cô dâu “không biết làm cách nào” đành theo chàng rễ và đoàn đón dâu về nhà trai. Sau khi đến nhà trai, cô dâu lại giả vờ muốn trồn về nhà mình, vì vậy, phải diễn lại màn kịch “3 lần trốn”, “3 lần bị bắt” . Lần cuối cùng cô dâu bị bắt đã cùng với chàng rể bái thần thành thân.
   Tục cướp hôn của tộc người Thái vẫn còn một chút mùi vị cướp thật. Nam nữ hai bên trải qua thời gian bí mật yêu nhau, thường bàn định một loại biện pháp cướp hôn để cưỡng bức hai nhà đồng ý thành thân. Tại một ngày đã định, chàng trai dẫn theo mấy người bạn, một tay xách một túi đựng đầy tiền đồng, tay kia cầm dao dài lặng lẽ đến nấp tại một địa điểm đã định ở gần nhà gái. Lúc bấy giờ cô gái tìm cớ ra ngoài, đi vòng đến chỗ hẹn. Chàng trai đợi cô gái đến gần lúc bấy giờ mới kêu lên một tiếng, nhảy xổ ra bắt cô gái cõng lên lưng bỏ chạy. Cô gái giả vờ vùng vẫy la kêu cứu. Người nhà nghe tiếng kêu kéo đến, hàng xóm cũng ra giúp. Chàng trai ước thấy đội quân đuổi theo gần đến, vội bảo bạn lấy tiền đồng rải trên mặt đất. Những người đuổi theo nhìn thấy liền khom người xuống nhặt. Vì thế chàng trai thừa cơ “cướp” cô gái về nhà. Mấy ngày sau, chàng trai mời bà mai đến nhà gái xin cưới. Trong tình huống “ván đã đóng thuyền”, trừ yêu sách sính lễ ra, nhà gái đành phải đồng ý. (còn tiếp)
CHÚ CỦA NGUYÊN TÁC
(1)- Hướng Nãi Đán 向乃旦: Huyết duyên . Lương duyên . Nghiệt duyên 血缘 . 良缘 .孽缘 trang 49.

Huỳnh Chương Hưng

Quy Nhơn 25/01/2014

Dịch từ nguyên tác Trung văn

THƯỞNG KIẾP HÔN

抢劫婚

Trong quyển

BÁT TỰ HÔN NHÂN HỌC

八字婚姻学

Tác giả: Vương Trạch Thụ 王泽树

Thanh Hải nhân dân xuất bản xã, 2005.

Read More

No comments