Mình, mang tiếng
là người sinh ra và lớn lên ở Tây Nguyên nhưng không có tư cách được tự xưng là
người Tây Nguyên. Bởi lẽ mình chẳng hiểu gì về vùng đất nay cả. Chơi mạng xã hội,
thấy người ta khao khát được ngắm hoa Dã Quỳ ở Tây Nguyên. Mình cũng viết dăm
câu ỡm ờ như kiểu sợ gió lay làm tan cánh hoa, sợ bụi đỏ làm phai sắc vàng…
Phét đấy, hồi bé nhá, mình toàn hái hoa, bẻ cành Quỳ rồi ngồi lên chơi đồ hàng
với bạn bè. Bố mẹ bẻ từng ôm lá Quỳ để ủ với phân bò he he. Diệt mãi Quỳ mới chịu
thôi mọc quanh bờ lô cà phê. Và, đến cái đẹp của tượng nhà mồ cũng thế…
Phải đến khi báo
chí và cộng đồng mạng đồng loạt cảnh báo tình trạng tượng gỗ vốn được đặt quanh
nhà mồ của người Tây Nguyên bản địa không cánh mà bay về đậu ở nhà các đại gia
nơi thành phố lớn, thì khi ấy mình mới bắt đầu tìm hiểu về tượng nhà mồ. Xem nó
đẹp như nào mà được săn lùng kinh thế. Vấn đề là không phải nói về quê tìm hiểu
là về ngay được. Thường thì tết mới có điều kiện về. Lu bu lo tết các thứ, đến
ngày mồng một mới thở ra được. Chả nhẽ ngày đầu tiên năm mới phóng thẳng con xe
vào nghĩa địa…tìm tượng nhà mồ. Thành ra tượng nhà mồ đối với những đứa người
Kinh sinh ra và lớn lên ở Tây Nguyên như mình là một cái gì đó xa xôi. Ở Tây
Nguyên mà ngỡ tượng ấy từ một trời Tây Âu nào đó đến đây.
Mà quả là nó đẹp
thật. Tượng nhà mồ ấy. Có hồn và sinh động. Đứng mọi góc cạnh đều thấy nó biểu
cảm chứ chả cứ gì phải nhìn trực diện mới thấy. Từ người đàn bà khổ hạnh trong
tư thế hơi cúi người, hai tai bắt chéo úp vào bả vai, người con gái ngồi bịt
tai cho đến chàng trai đang mở môi định líu lo nói gì đó…tất cả đều như là vật
thể sống. Không gian ấy như thể là bức ảnh chụp khoảnh khắc của đời thường. Tuy
nhiên, tìm ra cái đẹp đã khó, lưu giữ làm sao cái đẹp không bị méo mó lại càng phải
suy nghĩ hơn.
Bức ảnh này, Tây
không chụp ở trong nghĩa địa mà chụp trong khu du lịch sinh thái ở Buôn Ma Thuột.
Rất hoan nghênh các doanh nghiệp có lòng đầu tư kinh tế dựa trên các giá trị
văn hóa. Tiếc là họ làm méo mó văn hóa nhiều thứ quá. Ví dụ như cái nhà dài của
người Ê Đê, họ xây dựng nó thành kiểu nhà sàn hình chữ T (?!) cửa vào nhà đến mấy
cái và mỗi cái cửa đều có cầu thang. Họ cũng làm cầu thang đực và cầu thang cái
(cầu thang có hai núm vú). Nhưng họ làm hai cầu thang có kích thước bằng nhau.
Trong khi đáng lẽ cái cầu thang núm vú bao giờ cũng phải to, rộng và đẹp hơn cầu
thang đực mới thể hiện được cái uy quyền của phụ nữ trong kết cấu nhà cửa của
người Ê Đê. Và tất nhiên, tượng mồ chỉ đặt ở nhà mồ chứ chả ai đặt quanh nhà cả.
Nhưng thôi, ta đừng khắt khe quá, các bạn nhỉ? Trong không gian kinh doanh du lịch
chật hẹp, họ cố gắng tích hợp các vật thể liên quan đến văn hóa vùng miền vào,
âu cũng là một điều đáng trân trọng.
Buôn Ama Thuột,
1/5/2018
Tây Nguyên Xanh
0 comments:
Post a Comment