 |
| Tác giả ảnh: Blue Joun Jausi |
Đông y cho rằng “Tà chi sở tấu, kỳ khí tất hư (邪之所凑，其气必虚)” Nghĩa là khí lạnh nhiễm và người thông qua lỗ chân lông, bệnh lây từ người sang người từ miệng mũi (凡风寒感人，由皮毛而人；瘟疫感人，由口鼻而人)
Sau khi mầm bệnh (病邪) xâm nhập vào, cơ thể phát bệnh hay không là do “chính khí” thịnh suy (“正气”盛衰) mà quyết định. Mầm bệnh thông qua sự cân bằng âm dương của cơ thể mà phát bệnh. Mầm bệnh được Đông Y gọi là tà khí (邪气), sức đề kháng trong cơ thể được gọi là chính khí (正气). Chính mạnh hơn tà thì không phát bệnh (正气存内，邪不可干). Nếu bổ sung chính khí thì sức đề kháng sẽ mạnh, bởi vậy túi thơm có tác dụng một vật ngăn chặn tà khí xâm nhập và tăng sức đề kháng cho người xưa.
Với phạm trù bệnh “Dịch” thì túi thơm lại có tác dụng phòng dịch trong suốt chiều dài lịch sử (历史悠久) của Đông Y。Trong cuốn sách Thiên Kim Yếu Phương (千金要方) của Tôn Tư Mạc (Sun Si Miao孙思邈) có viết ngăn được mầm bệnh thì người không nhiễm (避疫气,令人不染)
Bệnh Ôn Dịch thời xưa gọi là bệnh Thời Hành (时行), Thời Dịch (时疫), Thiên Hành Thời Dịch (天行时疫) để chỉ bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cấp tính (急性烈性传染病) phổ biên gây ra bởi hấp thụ khí có mầm bệnh (Dịch lệ疫疠)
Từ phương pháp trị liệu dùng mũ áo (Y Quan Liệu Pháp 衣冠疗法) trong Đông Y mà dân gian đã có câu đeo túi cỏ thơm không sợ ngũ trùng gây hại (戴个香草袋,不怕五虫害)”. Cũng xin nói thêm ngũ trùng ở đây là Luy Lân Mao Vũ Côn (蠃鳞毛羽昆). Trong đó: Luy Trùng 蠃虫 là con tò vò, một loại ong ký sinh. Nó còn gọi là Lõa Trùng (倮虫). Khái niệm Luy Trùng còn bao gồm cả ếch nhái (Thanh Oa青蛙), giun sán (Khâu Dẫn蚯蚓), Lân Trùng 鳞虫là các loài cá và động vật có vảy, Mao trùng毛虫là động vật có vú, người xưa gọi thế vì nó lắm lông. Các loại gia cầm người xưa gọi là Vũ Trùng羽虫, Côn Trùng người xưa còn gọi là Giới Trùng (介虫) nữa.。
Trong sách Sơn Hải Kinh (山海经) từ trước thời nhà Tần, có miêu tả những thứ đeo vào có thể dứt được bệnh (佩之可以已疠), Tôn Tư Mạc nhận định: “Trời đất có chướng khí dịch bệnh theo mùa, cho nên lấy vật do trời đất sinh ra mà phòng bị (天地有斯瘴疠，还以天地所生之物以防备之)”
Về mùi hương của túi thơm, trong cuốn Bản Thảo Kinh Sớ (本草经疏) có nói: “Khí của hương thơm có thể ngăn chặn khí độc 芳香之气，能避一切恶邪). Các loại thuốc có tính phát tán mùi, các mùi hương có thể tạo thành mùi thơm phảng phất xung quanh cơ thể người, thông qua niêm mạc mũi miệng(口鼻黏膜), lỗ chân lông(肌肤毛窍) và các hệ thống huyệt đạo 络穴位thâm nhập vào cơ thể và có thể lưu thông đi khắp cơ thể (循行遍布全身) nhờ hệ thống mạch máu (气血经脉). Từ cơ chế điều chỉnh thông khí (调畅气机), lưu thông kinh mạch (疏通经络), tẩy uế khử đục (避秽化浊), ngăn chặn mầm bệnh phát sinh bên trong (避免邪气内生), tăng sức đề kháng cho cơ thể (增强人体抗病能力), đạt mục đích phòng bệnh.
Trong thời gian dịch bệnh, cục quản lý thuốc Đông Y, thuộc bộ y tế Trung Quốc phối hợp với các địa phương cùng đưa ra phương án điều trị bệnh phổi do virus Sars-cov-2 bằng Đông Y. Trong đó có đơn thuốc chế biến túi thơm của tỉnh Hải Nam, Tứ Xuyên, Ninh Hạ, Cam Túc, Quảng Đông, Hà Bắc.
Đơn dược liệu trong túi thơm của Hà Bắc gồm: Hoắc Hương (藿香danh pháp khoa học : Herba Pogostemonis, có tài liệu gọi là Quảng Hoắc Hương 广藿香), Bội Lan (佩兰Herba Eupatorii), Kim Ngân Hoa (金银花Flos Lonicerae), Tang Diệp (桑叶Folium Mori), Cúc Hoa (菊花Flos Chrysanthemi). Lấy lượng bằng nhau các vị trên rồi tán thành bột, sau đó đổ vào bọc làm túi thơm.
Đơn dược liệu trong túi thơm của Quảng Đông: Thương Truật (苍术Rhizoma Atractylodis)、Bạch Chỉ (白芷Radix Angelicae Dahuricae)、Xương bồ (菖蒲Rhizoma Acori Graminei, có tài liệu là Thạch Xương Bồ 石菖蒲)、Xuyên Khung (川芎Rhizoma Chuanxiong)、Hương Phụ(香附Rhizoma Cyperi)、Tân Di (辛夷Flos Magnoliae)、Ngô Thù Du (吴茱萸Fructus Evodiae), Hoắc Hương(藿香Herba Pogostemonis)、Ngải Diệp (艾叶Folium Artemisiae Argyi). Các vị trên lấy lượng bằng nhau, tán thành bột rồi bỏ vào bao vải thì có thể có dùng đeo bên mình hoặc treo trong nhà.
Đơn dược liệu trong túi thơm của tỉnh Cam Túc: Hoắc Hương(藿香Herba Pogostemonis) 15～30 g、Bội Lan(佩兰 Herba Eupatorii)15～30 g、Băng Phiến(冰片 )6～9 g、Hùng hoàng(雄黄).3～6 g、Bạch Chỉ(白芷Radix Angelicae Dahuricae) 15～30 g、Ngải Diệp (艾叶Folium Artemisiae Argyi) 10 g。 Các vị trên lấy lượng bằng nhau, tán thành bột rồi bỏ vào bao vải thì có thể có dùng đeo bên mình hoặc treo trong nhà.
Đơn dược liệu trong túi thơm của tỉnh Ninh Hạ: Thương Truật (苍术Rhizoma Atractylodis)、Hoắc Hương(藿香Herba Pogostemonis)、Ngải Diệp (艾叶Folium Artemisiae Argyi)、Nhục Quế(肉桂Cortex Cinnamomi)、Tô Hợp Hương 苏合香(Liquidambar orientalis Mil), Băng phiến(冰片) Lấy lượng phù hợp để làm túi thơm, có thể treo trong nhà hoặc đeo bên mình cũng được.
Đơn dược liệu trong túi thơm của tỉnh Tứ Xuyên: Hoắc Hương (藿香Herba Pogostemonis)10g、Nhục quế (肉桂Cortex Cinnamomi) 5g、Sơn Nại(山奈Kaempferia galanga) 10g、Thương Truật (苍术Rhizoma Atractylodis)10g。Lấy lượng như trên đem đi tán bột rồi bỏ vào túi vải và có thể treo hoặc đeo bên mình. Nhưng chú ý phụ nữ có thai và cho con bú, người viêm mũi dị ứng không nên hít túi thơm này。
Đơn dược liệu trong túi thơm của tỉnh Hải Nam: Khương Hoạt(羌活Rhizoma et Nototerygii)、Ngải Diệp (艾叶Folium Artemisiae Argyi)、Sài Hồ (柴胡Radix Bupleuri), Thương Truật (苍术Rhizoma Atractylodis)、Tế Tân(细辛Radix Asari)、Ngô Thù Du (吴茱萸Fructus Evodiae)、Băng phiến (冰片)
Lấy lượng giống nhau rồi nghiền thành bột, bỏ vào túi thơm đeo bên mình hoặc đặt gần mũi hít vào.
***
Bài viết trên được công bố bởi Bồ Công Anh Y Học (蒲公英医学) trên Kinh Tế Nhật Báo (Trung Quốc). Nội dụng được thẩm duyệt bởi đoàn chuyên gia y học Bồ Công Anh và thầy thuốc Thời Tố Hoa (Shi Su Hua时素华) – phó chủ nhiệm khoa hồi sức bệnh viện trực thuộc thứ ba của đại học Trung Y Dược Bắc Kinh
Nguyên bản Hán ngữ ở đây: http://www.ce.cn/cysc/yy/yydjt/202005/07/t20200507_34855060.shtml
Trong quá trình biên dịch, người dịch có tham khảo danh pháp quốc tế các vị thuốc tại hai trang của hãng thuốc thảo dược Ko Da, Đài Loan (http://www.koda.com.tw/pro01.aspx?type=01 ) và nhà thuốc hayashi ryushodo của Nhật Bản (https://hayashi-ryushodo.com/materials/3725.html )
Bình Dương, 19/7/2021
Tây Nguyên Xanh
0 comments:
Post a Comment