NHÀ ĂN TRẮNG

Tác giả ảnh: Bastos Ksor

  

  Cái nhà trong ảnh này được xây vào năm 1990, là mẫu nhà kinh điển của thời kỳ từ 1985 đến 1995 ở khu vực nông thôn Tây Nguyên. Chỉ cán bộ công chức được cấp đất riêng hoặc dân đi khai hoang có đất trồng cà phê hoặc cao su riêng mới có tiền xây được nhà này. Còn công nhân trồng cà phê trên đất của nông trường như Ba Má tôi thì chỉ những chủ lô cà phê nào được công ty miễn đóng sản lượng một năm mới có tiền xây nhà này. Việc miễn đóng sản lượng được dân cà phê chúng tôi gọi là ‘ăn trắng”. Và nhà xây lên nhờ được “ăn trắng” thì gọi là “nhà ăn trắng”.

    Xóm tôi chỉ có hai cái “nhà ăn trắng” đúng nghĩa và hai cái nhà giống nó nhưng chủ nhà là con cái của đoàn người cuốn chiếu vào Nam từ những năm 1976 đến 1979. Ba Má tôi từ Nghệ An vào Dak Lak từ năm 1986, xuất phát điểm là đi làm mướn cho đồng hương rồi lân la dò hỏi cách xin vào làm công nhân trồng cà phê nên mãi đến năm 1997 mới xây được cái nhà theo phong trào ốp gạch men toàn bộ từ trong ra ngoài còn mái nhà vẫn là mái tôn như cái này.

    Nhà ăn trắng này có tường quét vôi, mái tôn, nền nhà láng xi măng chứ không hề ốp tí gạch men nào cả. Sau khi mẫu nhà này lỗi thời, năm 1997, 1998 rộ lên mẫu nhà ốp gạch. Sau đó là phong trào xây nhà lầu hoặc nhà mái bằng, tức là đổ bê tông toàn bộ mái nhà để chờ sau này rảnh tiền thì xây thêm lầu nữa. Tiếp đó là phong trào xây nhà bếp và công trình phụ sang trọng như dân ở phố. Bởi nhà xây ở thời điểm trước năm 2005 thường gần như chỉ có phòng khách và phòng lồi (có nhà dùng làm phòng thờ), phòng học cho con cái, hai phòng ngủ. Chái bếp được xây sơ sơ đủ che mưa che nắng. Đến giờ ăn cơm thì dọn lên trên chiếu trải dưới sàn nhà phòng khách, vừa ăn vừa xem thời sự nên không có khái niệm phòng ăn. Sau đó mới đến phong trào nhà mái Thái của những năm sau 2005. Tây sẽ đăng ảnh từng mẫu nhà của từng giai đoạn ở khu vực Tây Nguyên để cho các bạn khi đi ngang qua cũng có thể đoán sơ sơ gốc gác chủ nhà mà không cần hỏi.

Bến Cát, 29/12/2021

Tây Nguyên Xanh