SỰ HÌNH THÀNH CÁI BÁNH TÉT THEO QUAN ĐIỂM CỦA TÂY NGUYÊN XANH

Tác giả ảnh: Trần Chí Kông

Ngồi chụm nồi bánh tét, đầu nghĩ vẩn vơ về nguyên nhân hình thành nó. Lên mạng gõ thì họ bảo do người Việt di cư vào nam, bị ảnh hưởng văn hóa của người Chăm nên cái bánh Tét biểu trưng cho Linga của thần Siva. Tây phản đối cái thuyết ấy. Nghe nó điêu điêu thế nào í. Theo quan điểm của con oắt Tây Nguyên Xanh thì nó phán như này: Cái bánh dài ngoẵng này phát tích từ hình dáng cái nắm xôi. 

Tác giả ảnh: Hoàng Bích Nhung

 Người Việt di cư từ Bắc vào Nam, khi đi phải mang theo cơm nắm hoặc xôi nắm. Khi nắm xôi hoặc cơm, chẳng ai nắm theo hình tròn cả, đa số là hình bầu dục hoặc rõ hình trụ. Cái bánh Chưng nguyên thủy được chia sớt cho cả gia đình người di cư. Ai cũng được cắt miếng bánh theo hình khối chữ nhật để khi nắm lại có cả nhân bánh. Mỗi một phần được lấy lá chuối hoặc lá dong để gói lại rồi bỏ vào hành lý ăn dần trên đường đi. 

Tác giả ảnh: Trần Trần

Gói bánh tròn hình trụ dễ hơn và không cần phải dùng đến khuôn nên lâu dần, con cháu chuộng cách gói này. Nó vẫn có gia vị, hương thơm như bánh Chưng mà lại dễ treo, tiết kiệm diện tích khi xách đi trên đường. Cứ như thế, đời này sang đời khác, cái bánh có hình dáng như bây giờ.

Tác giả ảnh: Hoàng Bích Nhung

Về tên gọi thì thế này. Với người tha hương, cái từ Tết nó thiêng liêng lắm. Xuân đến mà vẫn chưa đươc về nhà thì lắm khi nổi quạu khi ai đó nhắc Tết. Âm “Tết” đã  trở thành âm kỵ âm húy. Người ta phải nói trại miệng từ Tết thành Tét để gọi cái thứ bánh hình trụ mà hương vị như bánh Chưng kia. Bánh Tét ra đời trong hoàn cảnh như thế.  

Tác giả ảnh: Thanos Phan

Chẳng rõ có phải do phải chạy loạn mà người ta phải biến âm và xào xáo lại vốn từ để hình thành giọng mới hay không. Nhưng rõ ràng Tết được phát âm là Tớt và hồn bánh Chưng đươc lưu giữ trong hình hài cái bánh Tét thì quả là sự sáng tạo tuyệt vời của sự bảo tồn văn hóa.

Buôn Ama Thuôt, 6/2/2016

Tây Nguyên Xanh